Monday, March 12, 2007

Γεχούντι Άινσταϊν

Έγραφα το 1999, σαν σήμερα, την ημέρα του θανάτου του!

Πώς είναι όταν σταματά το μοναχικό αηδόνι το τραγούδι του στο δάσος; Πώς νιώθουν τα ανθρώπινα αυτιά, όταν ακούσουν τη βαριά σιωπή που πέφτει απροσδόκητα μετά από τη χαρμολύπη του κελαηδίσματος του αηδονιού; Κάπως έτσι πρέπει να ένιωσαν όσοι τυχεροί είχαν ακούσει το τραγούδι του Γεχούντι Μενουχίν που πέθανε πρόσφατα στο Βερολίνο μετά από μια ζωή γεμάτη κελαηδισμούς. Και είναι τυχεροί όσοι άκουσαν τον Μενουχίν, γιατί το τραγούδι –το αυθεντικό τραγούδι- δε συναντιέται συχνά τώρα τελευταία. Δεν είναι, βλέπετε, το καψουροτράγουδο π’ ακούγεται από τους ραδιοσταθμούς, αλλά ό,τι δεν ακούγεται, ό,τι επιμελώς κρύβεται, ό,τι δεν πουλάει, ό,τι δε γίνεται χρυσός και πλατινένιος δίσκος, ό,τι δε φέρνει εκατομμύρια στα συρτάρια των εταιρειών και στις τσέπες των ατάλαντων καλλιτεχνών που ανεβάζουνε το κέφι ωθώντας τον τσιφτετελικό ραγιαδισμό μας στο ζενίθ της κακογουστιάς και της ύποπτης διασκέδασης. Και το αυθεντικό τραγούδι, το σπάνιο, έχασε έναν εκτελεστή του, ένα αηδόνι. Πέθανε στο Βερολίνο, στα 82 του χρόνια, στην ίδια πόλη όπου όταν ήταν 13 χρονών, το 1929, μετά από το πρώτο κονσέρτο της ζωής του, δέχτηκε το αγκάλιασμα της μεγαλοφυΐας του 20ού αιώνα, του Άλμπερτ Άνσταϊν, και είχε την τύχη να ακούσει από τα χείλη του συγκινημένου κοσμολόγου ότι είναι πεπεισμένος πια πως υπάρχει Θεός στον παράδεισο.
Κι αυτή η συνάντηση του πνεύματος και της ψυχής, της επιστήμης και της μουσικής, της λογικής των αριθμών και της λογικής των ρυθμών, του Μενουχίν και του Αλβέρτου, είναι για μένα σημαδιακή. Γιατί πέρα από τη δωρεά του Θεού που είχαν αναμφισβήτητα και οι δυο τους, φρόντισαν να δείξουν ότι πάνω απ’ όλα παρέμειναν και οι δυο τους άνθρωποι. Κι αυτό «όχι γιατί και οι δυο τους υπήρξαν για τις πατρίδες και τα έθνη, και τα σύνολα, κι άλλα παρόμοια, που δεν εμπνέουν», αλλά γιατί σταθήκαν μέσα στον αιώνα που κυλούσε γενναίοι και ελεύθεροι και δυνατοί. Και οι δυο ήταν από τους λίγους ανθρωπιστές που ανέδειξε ο αιώνας, αυτός ο αιώνας που ματοκύλησε τον κόσμο και φορτωμένος κρίματα ξεψύχησε χωρίς να καταφέρει να ζητήσει συγγνώμη από τα εκατομμύρια θύματά του. Γιατί κι οι δυο ήσυχα και ταπεινά έδειξαν με την πράξη τους ότι το μεγάλο πνεύμα –για να είναι πραγματικά μεγάλο- είναι ανάγκη να συνοδεύεται από μια μεγάλη καρδιά. Ανοιχτή σε όλους.

Υποστήριξαν μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες την ειρήνη και την παγκόσμια συναδέλφωση. Δε δίστασε μάλιστα ο δεύτερος, ο Μενουχίν, να συμφιλιωθεί και να συνεργαστεί –αυτός, ένας Εβραίος- με τον αρχιμουσικό Βίλχελμ Φούρτβαινγκλερ, ο οποίος είχε κατηγορηθεί για τις ναζιστικές του προτιμήσεις, θέλοντας μ’ αυτό να δείξει ότι έφτασε η ώρα για την παγκόσμια συμφιλίωση. Πολλές εβραϊκές οργανώσεις τον κατηγόρησαν γι’ αυτό, αλλά τι ξέρουν οι πολλοί για το τραγούδι του αηδονιού και σε ποια λόχμη το έχουν ακούσει; Δε δίστασε ακόμη, στην περίοδο της έντασης του ψυχρού πολέμου, να δώσει συναυλίες στη Μόσχα, για να συμβάλει με τον τρόπο του στην αποκλιμάκωση των εντάσεων και να δείξει στον κόσμο το δρόμο που περίμενε ορθάνοιχτος μπροστά του: το δρόμο της συναδέλφωσης κι όχι της αντιπαράθεσης.
Θα μου πείτε ήταν μυστικιστής, είχε γνωρίσει, μελετήσει κι αγαπήσει την Ινδική φιλοσοφία. Μα ίσως γι’ αυτό το λόγο μπόρεσε να είναι τόσο δυνατός, ώστε να υποστηρίξει –αυτός, ένας Εβραίος- ακόμη και τη δημιουργία ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους. Και δεν πρέπει να είσαι μόνο παγκοσμίου κλάσης βιολιστής ή νομπελίστας φυσικός και μεγαλοφυΐα, για να υποστηρίζεις τέτοιες απόψεις. Πρέπει κυρίως να είσαι Άνθρωπος.
Για το τι ακριβώς έκαναν αυτοί οι δυο Άνθρωποι στη ζωή τους μπορείτε ασφαλώς να τα διαβάσετε στις εγκυκλοπαίδειες και σε άλλα χρήσιμα βιβλία. Εγώ να τους υμνήσω θέλησα μόνο με δυο γραμμές κειμένου, γιατί κι οι δυο τους μου μιλούν με μια φωνή μέσα μου. Κι αυτή τη φωνή είναι ανάγκη να την ακούμε από καιρού εις καιρόν σήμερα.
Ειδικά τώρα, στη σιγαλιά που έχει πέσει στο δάσος μας.

14 comments:

Babis Dermitzakis said...

Καλά έκανες και τους ύμνησες. Θαύμασα τον άντρα, τον Μενουχίν εννοώ, γιατί τον άλλο τον ξέρει όλος ο κόσμος. Ο μόνος Μενουχίν που ήξερα μέχρι τώρα ήταν ο Γιεχούντι.

scalidi said...

Και τους ύμνησες άριστα με ένας κείμενο που τους αξίζει.
"...Γιατί κι οι δυο ήσυχα και ταπεινά έδειξαν με την πράξη τους ότι το μεγάλο πνεύμα –για να είναι πραγματικά μεγάλο- είναι ανάγκη να συνοδεύεται από μια μεγάλη καρδιά. Ανοιχτή σε όλους..."

dodo said...

"Ειδικά τώρα, στη σιγαλιά που έχει πέσει στο δάσος μας".

Φέρνει την λήθη η σιωπή...

Anonymous said...

Είναι πολύ σημαντικό να μαθαίνουμε πράγματα με τόσο γλυκό κι όμορφο τρόπο, όπως όταν διαβάζουμε τα κείμενά σου. Ευχαριστούμε!
"η"

el-bard said...

babis
Ναι, σπουδαίος... και όχι μόνο.
Πάντως (άλλο θέμα) εξακολουώ να μην μπορώ να σχολιάσω στα posts σου.

Σταυρούλα,
Πρόκειται για σχόλιο σε καθημερινή ραδιοφωνική εκπομπή. Ευχαριστώ!

dodos
Έτσι είναι. Γι' αυτό κι όλοι εδώ μιλάμε. Για να μην ξεχάσουμε. Και για να μην ξεχνιόμαστε.

"η"
Πάντα ευγενής. Μια ερώτηση μόνο: Προς τι ο πληθυντικός; Μιλάς και εξ ονόματος άλλων;

pythia said...

!
Την καλημέρα μου!

Anonymous said...

Υποθέτω απλώς, πως είναι κι άλλοι που μαθαίνουν από σένα. Αυτό είναι όλο!
"η"

Anonymous said...

Για κάποιο λόγο πάντα πίστευα πως είσαι γενναιόδωρος. Με το κείμενό σου το αποδεικνύεις. Χαίρομαι που αγκαλιάζεις αναδείχνεις δυο μεγάλες καρδιές και πνεύματα του καιρού μας; Έχει πέσει τέτοια φτώχεια μα τέτοια φτώχεια και μουγκαμάρα....
meril

paroussa said...

Χωρίς νά θέλω να κάνω την συνήγορο της "η", κι εγώ μαθαίνω από σένα.

Δέν σχολίασα πιό μπροστά γιά να μήν πω αυτά που ήδη ειχαν ειπωθεί.

el-bard said...

meril
Αυτό πιστεύω κι εγώ και σ' ευχαριστώ.

pythia
Καλημέρα!

paroussa
Την πειράζω την "η". Άλλωστε αν μιλούσαν κι άλλοι μαζί της δε θα ονομαζόταν "η" αλλά "οι".

Ανδρομεδα said...

Καλό Σαββατοκύριακο!

ellinida said...

"Πώς είναι όταν σταματά το μοναχικό αηδόνι το τραγούδι του στο δάσος;"
Αν μη τι άλλο εσύ ξέρεις να τα ακούς. Πολύ ωραίο το κείμενο σου.
Να είσαι καλά:))

scalidi said...

παροτρύνω την ομήγυρη να περάσει από το μπλογκ της παρούσας, όπου υπάρχει μια πολύ όμορφη φωτογραφία να τη θαυμάσετε όλοι

el-bard said...

Ανδρομέδα, Ελληνίδα ευχαριστώ.
Σταυρούλα πέρασα κι είναι πραγματικά όμορφη.